ZORGEN OM DE ENERGIECRISIS

Hoe warm is het op dit moment bij jou thuis? Ken je het sluipverbruik van je elektrische toestellen al? Of heb je een investering in zonnepanelen gepland? Hoe we ermee omgaan is persoonlijk, maar dat iedereen de energiecrisis voelt, is duidelijk. Mathieu Verjans en Bart Vannetelbosch, nationaal secretarissen bij het ACV, merken hoe ook mensen met een hoger inkomen zich echt zorgen maken.

Staat de verwarming bij jullie thuis al een graadje lager?

Bart Vannetelbosch: “Uit ecologische overwegingen gaan wij al langer bewust met energie om. Maar waar ik recent wél vaker bij stilsta, is dat het voor ons een keuze is om de verwarming lager te zetten. Dat is voor minder en minder mensen het geval. Ik praat steeds vaker met mensen die elke dag gaan werken en toch noodgedwongen de verwarming helemáál uitzetten, of zelfs met koud water douchen.

Mathieu Verjans: “Met onze wedde kunnen wij het ons permitteren om de verwarming weer wat hoger te zetten als we bezoek hebben. We kunnen misschien een keer minder op vakantie, maar velen moeten door die torenhoge energieprijzen kiezen tussen eten of verwarmen. Dat zijn keuzes van een heel andere orde.”

Treft deze crisis écht iedereen?

Verjans: “Momenteel hoor ik in alle geledingen van de maatschappij gelijkaardige geluiden. Ook in mijn persoonlijke kennissenkring komen mensen meer dan ooit uit voor hun ongerustheid. Hoe ver gaan de prijzen nog stijgen, hoe lang gaat dit duren? Dit weegt op elk gezinsbudget, en de onzekerheid over de toekomst is mentaal zwaar.”
Vannetelbosch: “Deze situatie treft niet alleen de lagere klasse of werklozen. Daardoor slinkt het taboe wel een beetje: je hoeft niet bang te zijn dat je gestigmatiseerd zal worden, want héél veel mensen hebben vandaag moeite om hun facturen te betalen.”

Privé kan je je energiefactuur laten dalen door te investeren in energie-efficiënte maatregelen. Geven de hoge gas- en elektriciteitsprijzen de transitie naar duurzame energie een duwtje in de rug?

Verjans: “Mensen die de middelen hebben om te investeren maken daar inderdaad versneld werk van, heb ik de indruk. Dat is een goede zaak voor het klimaat, maar het legt tegelijk de ongelijkheid in onze maatschappij bloot. Wie een hoger inkomen heeft, woont vaak al in een beter uitgeruste en beter geïsoleerde woning. Hoewel de energiekosten voor iedereen veel zwaarder doorwegen dan vroeger, komen ze voor mensen met lagere inkomens extra hard aan.”

Vannetelbosch: “Bovendien kunnen zij moeilijker investeren in zonnepanelen, dubbel glas, extra isolatie … Als je moeite hebt om je facturen te betalen, voelt een lening als een te groot risico – zelfs als die bijna rentevrij is.”
Verjans: “Daarom moet er op collectief niveau geïnvesteerd worden in duurzame energievoorziening. In plaats van elke burger individueel een geothermische installatie of zonnepanelen te laten plaatsen, zouden sociale verhuurmaatschappijen en overheden op grote schaal energie voor een volledige buurt kunnen opwekken.”
Volstaan de sociale tarieven en premies dan niet?

Verjans: “Onze regeringen hebben ervoor gekozen om de overheidssteun heel breed uit te smeren. En natuurlijk is het ook voor ons, voor al wie een hoger inkomen heeft, mooi meegenomen om zo’n extraatje te krijgen. Maar tegelijkertijd kan je je afvragen: gaat dit geld niet beter naar zij die het echt nódig hebben?

Daarnaast worden het sociale energietarief en al die tegemoetkomingen nog altijd niet automatisch toegekend aan wie er recht op heeft. En blijven energiebedrijven bijzonder grote winsten maken. Door die af te romen, kan de overheid een basisafname van gas en elektriciteit garanderen voor de lagere en middeninkomens.”

Vannetelbosch: “Daarbovenop moeten onze overheden meer inzetten op duurzame en lokale energie. We zijn in ons land te afhankelijk van de import van olie en aardgas, vaak uit landen met ondemocratische regimes. Pas wanneer we hier voldoende energie produceren, uit hernieuwbare bronnen, krijgen we de prijsschommelingen op de energiemarkt onder controle. Daar geniet dan iedereen van. Ook de overheid, die minder hoeft tussen te komen.”

En welke rol hebben de bedrijven te spelen?

Vannetelbosch: “Vandaag maken de hoge energieprijzen het elke werknemer én elk bedrijf moeilijk. Op korte termijn moet er dus voor gezorgd worden dat mensen hun facturen kunnen betalen en dat de economie blijft draaien. Maar we mogen daarbij niet vergeten dat die ecologische transitie ook absoluut noodzakelijk is. Zowel voor de planeet als voor onze portemonnee.”

Verjans: “Hernieuwbare energie is de te volgen weg, hoe moeilijk dat ook is. Ook moet die transitie rechtvaardig verlopen en perspectief bieden voor iedereen. Daarom is het voor bedrijven cruciaal dat ze op tijd stappen in die richting zetten. Welke investeringen zijn nodig? Wat betekent de transitie voor de medewerkers? Via het sociaal overleg moet dat aan bod komen, maar ook als werknemer kan je daarover binnen je bedrijf vragen stellen. We moeten allemaal de vinger aan de pols houden, want we hebben hier allemaal belang bij.”