Een serre vol sociaal overleg: ACV Kader kijkt in eigen boezem

Sociaal overleg

Het is niet slecht om jezelf op tijd en stond een spiegel voor te houden.
Dat geldt ook voor ons als vakbond. Pakken wij sociaal overleg bijvoorbeeld goed aan? Hoe gebeurt het idealiter? Om op die vragen een antwoord te krijgen, zetten we een professor, een onderhandelaar en een 25-tal werknemersvertegenwoordigers samen voor de “Ronde Tafel Sociale Dialoog” van ACV Kader op 16 september in De Serre in Antwerpen.

De opdracht

We vroegen de groep om de criteria van constructief, resultaatgericht sociaal overleg te bepalen. Daarbij moest de klemtoon liggen op wat we zelf in de hand hebben (en niet op wat er misgaat aan de andere kant van de tafel), om werkgevers ruimte voor input te geven én een inspirerende setting te creëren. Uit deze “Ronde Tafel” ontstond een raamwerk van ideeën over sociaal overleg. We delen ze graag!

De inzichten

• Debat en dialoog vertrekken vanuit een andere mindset: het eerste vanuit een wij-zij-benadering (werkgevers tegenover werknemers en vice versa), het tweede vanuit de premisse dat niemand de waarheid in pacht heeft. Die laatste invalshoek kan een nieuwe wind door het sociale landschap doen waaien.

• Sommige thema’s, zoals kwaliteit van werk, loopbanen en werkomgeving, lenen zich eerder tot dialoog dan tot debat. Hiervoor moeten we plaats maken. Werknemers die zich tot die topics aangetrokken voelen, bepalen ook mee het karakter van het gesprek.

• Participatie is een manier om met de individualiseringstrend om te gaan, en om het spanningsveld tussen het individuele en het collectieve te overstijgen. Het doet werknemersvertegenwoordigers bovendien beseffen hoe belangrijk het is om opnieuw meer te investeren in relaties met de mensen op de werkvloer.

• Functie-inhouden veranderen aan een recordtempo en nieuwe werkvormen maken hun opwachting, wat gepaard gaat met heel wat onzekerheid. In die context wordt burn-out soms “het nieuwe staken”. Niet als bewust verzet, maar wel als symptoom van een probleem dat het individu overstijgt en toch de indruk wekt geen collectieve kwestie te zijn.

• Kaderleden zijn ook “gewone” werknemers. Ze kennen de verzuchtingen van hun collega’s én de eisen van een snel veranderende werkomgeving (VUCA). Door hun specifieke positie zijn ze in staat om de dialoog te verdiepen en begrijpelijk te maken voor beide kanten.

De acties

• Investeer in een goede voorbereiding. Overtuig de werkgever van de meerwaarde van zo’n voorbereiding, zodat die dit kan faciliteren.
• Leg je motieven uit.
• Luister naar anderen, ook naar groepen waar je minder dichtbij staat, en breng ze samen. Wijs de werkgever op het belang hiervan.
• Dwing respect af door transparant te communiceren over doelstellingen.
• Verzet je tegen framing.
• Deel positieve verhalen en realisaties.

De tips …

… voor werkgevers

• Luister en probeer elkaar te begrijpen (wat zijn de doelstellingen van de beide partijen, wat zijn de verwachtingen, …).
• Wees eerlijk en transparant.
• Neem de andere ernstig.
• Vermijd emoties, maar wees wél empathisch.
• Kom je afspraken na, want zo bouw je vertrouwen op.
• Beschouw personeelsvertegenwoordigers als erg gemotiveerde werknemers die het goed voorhebben met het bedrijf en hun collega’s.
• Ontspan (jezelf én de dialoog).
• Overleg voordat je beslist.

… voor personeelsvertegenwoordigers

• Besteed aandacht aan de voorbereiding en doe zelf creatieve voorstellen.
• Stel je luisterbereid en geduldig op.
• Blijf constructief, straal positivisme en geloof in het overleg uit.
• Durf toegevingen te doen.
• Draag zorg voor het menselijke en speel niet op de persoon.
• Motiveer je vragen en beslissingen.
• Verzorg de relatie met je achterban.
• Spreek als groep, samen met andere vakbonden en werknemers.
• Stel je empathisch op, maar vermijd hoogoplopende emoties.