De zin van een zinvolle job

Zinvol werk

Stel: ieder van ons, ongeacht persoonlijke situatie of bezigheid, krijgt voortaan een inkomen dat volstaat om er een matige levensstandaard op na te houden. Zou jij dan je job blijven doen? En zo ja, om welke redenen? Voor het plezier of het contact met collega’s? Omdat je er een zinvolle bijdrage mee levert aan de samenleving? Zou je ook evenveel tijd blijven besteden aan je job? Zou je bepaalde taken schrappen? Deze utopische denkoefening confronteert ons met de plaats die onze job in ons leven inneemt.

David Graeber en zijn Bullshit Jobs

De manier waarop er naar (betaald) werk gekeken wordt, is al eeuwen voer voor filosofische reflecties. David Graeber schreef met Bullshit Jobs een 21e-eeuwse analyse van de waarde van werk in onze hedendaagse samenleving.

In hr-middens is men ervan overtuigd dat werknemers meer en meer belang hechten aan zinvolle jobs. Graeber stelt echter vast dat een aanzienlijk (en groeiend) deel van de werknemers door een complexe combinatie van intrinsieke en extrinsieke factoren aan de slag blijft in jobs die ze zelf als volstrekt zinloos ervaren – wat uiteraard nefast is voor de werkvreugde.

Het gaat om hoogopgeleide kenniswerkers die structurele oplossingen voor problemen niet doorgevoerd krijgen om bedrijfspolitieke of persoonlijke redenen. Of om gespecialiseerde technici, die beschikbaar moeten zijn in noodgevallen, maar de rest van de tijd zelden nuttig werk hebben. Of medewerkers die zich hoofdzakelijk bezighouden met registreren en rapporteren, maar niet het gevoel hebben dat er met hun werk effectief iets gebeurt.

Te weinig zin? Durven toegeven …

Betaald werk is een fetisj in onze economie. Wie niet werkt, is “lui” of “incompetent”. Daarom is het voor werknemers vaak moeilijk om toe te geven (voor zichzelf, hun werkgever en/of de buitenwereld) dat hun job weinig zin heeft of weinig uitdagend is. Bovendien merkt Graeber op dat wie in zo’n situatie terechtkomt vaak beter verloond wordt dan wie onmisbare taken uitvoert, zoals vuilnismannen, schoonmakers of nachtverplegers. Het lijkt wel alsof de zinvolheid van die jobs op zich al een deel van de verloning uitmaakt.

Wie een zogenaamde onzinbaan heeft, weet hoe belastend die werksituatie is. De mantra van efficiëntie, productiviteit en succes dat onze economie beheerst, weegt op wie niet aan die criteria vreest te beantwoorden. Bovendien blijkt het moeilijk om zo’n situatie te doorbreken of om voor jezelf een leefbare situatie te creëren, bijvoorbeeld door jezelf meer stimulerende bezigheden toe te staan wanneer je op het werk weinig te doen hebt. Dat voelt onvermijdelijk als zondigen.

… en het roer omgooien

Maakt frustratie, verveling of ontevredenheid regelmatig deel uit van jouw jobrealiteit? Je loopbaancoach kan je helpen om het roer om te gooien. Hij of zij stelt de juiste vragen, zodat je meer inzicht krijgt in je grenzen en in jouw voorwaarden voor een gezonde dosis werkplezier. Zo neem je slimme beslissingen met het oog op een zinvolle(re) carrière.

Bullshit Jobs van David Graeber (2018) is een ontnuchterende analyse van de realiteit dat heel wat werknemers hun eigen werk onnuttig en zinloos vinden. Een leestip voor wie niet terugschrikt van een controversieel idee.

Is er een pendelbeweging naar het andere uiterste op komst? Werkgevers klagen alleszins meer en meer over de (te) hooggespannen verwachtingen van sollicitanten rond de zingeving van hun toekomstige job. In élke fase van je loopbaan, élke dag opnieuw in alle aspecten overtuigd zijn van de meerwaarde van je werk: het is allicht geen gezonde ambitie. Misschien doet het soms deugd om voor ogen te houden dat je job ook “maar” een job is. Die bepaalt ongetwijfeld een substantieel deel van wie je kunt of wil zijn, maar die identiteit wordt natuurlijk aangevuld vanuit andere domeinen in je leven.