NIEUWE KAMER VOOR MINNELIJKE SCHIKKING VERLAAGT DREMPEL ARBEIDSRECHTBANK

Sinds begin januari bestaat er bij de Antwerpse arbeidsrechtbank een Kamer Minnelijke Schikking (KMS). Op die manier blaast de arbeidsrechtbank een lang ietwat verwaarloosde wettelijke opdracht nieuw leven in.

Arbeidsrechter Line Hellemans is een van de drijvende krachten achter de KMS en legt uit waar het om gaat. “We willen de drempel naar de rechtbank verlagen. Die waren de voorbije jaren verhoogd door o.a. de rechtsplegingsvergoeding, die kan oplopen tot duizenden euro’s”, legt Line uit. Wie zich in zijn rechten benadeeld voelt, denkt dus wel even na alvorens de stap naar de rechtbank te zetten.

Hoe brengt de KMS daar verandering in? Waar zit het verschil?

Hellemans: “Een minnelijke schikking is geen rechtszaak. Er is dus ook geen sprake van een rechtsplegingsvergoeding. Meer zelfs, de procedure is helemaal kosteloos. In de KMS worden de betrokken partijen samengebracht en zoeken ze vervolgens met de arbeidsrechter naar een akkoord. De arbeidsrechter spreekt geen vonnis uit, maar probeert te sturen naar een oplossing waarin beide partijen zich kunnen vinden. Die verzoenende rol is altijd al een opdracht geweest van arbeidsrechters. Alleen bleef die tot nog toe meestal beperkt tot een formeel vraagje bij de start van de pleidooien. Maar dan komt die vraag te laat. Beide partijen hebben zich dan al helemaal voorbereid op de zaak en hun advocaten hebben al hard gewerkt aan het dossier. De zaak heeft dus ook al aardig wat geld gekost. Op dat moment ga je uiteraard niet meer kiezen voorverzoening. Met de KMS bieden we partijen veel vroeger de kans om tot een akkoord te komen.”

Welke geschillen komen in aanmerking voor verzoening?

Hellemans: “Alle arbeidsrechtelijke geschillen tussen werkgever en werknemer. Geschillen van openbare orde komen niet in aanmerking. In de praktijk vermoeden we dat vooral kleinere zaken door de KMS zullen worden behandeld. Of zaken die juridisch minder zeker zijn. In die gevallen loont het waarschijnlijk meer om tot een onderhandelde oplossing te komen en de rechtsplegingsvergoeding te vermijden. Dat geldt ook voor vakbonden: zij moeten een rechtsplegingsvergoeding betalen als ze verliezen. Dat is dus altijd een risico voor vakbonden. Het heeft hen de voorbije jaren voorzichtiger gemaakt om een procedure op te starten. Vaker dan vroeger aarzelen ze om de stap naar de rechtbank te zetten. Zeker als het kantje-boordje is en de kans op verlies dus reëel. Via de KMS kunnen ze nu toch proberen om tot een regeling te komen die alle partijen tevreden stelt.”

Hoe verloopt de verzoening?

Hellemans: “Er zijn geen vaste regels. Wel worden partijen snel opgeroepen om samen tot een oplossing te komen. In de eerste zaak was dit binnen de twee weken na het verzoek. De voorzitter van de rechtbank wordt, net als bij andere zaken voor de arbeidsrechtbank, bijgestaan door lekenrechters. Dat zijn vertegenwoordigers van vakbonden en werkgevers. Hun specifieke terreinkennis is belangrijk. En omdat ze vaak veel ervaring hebben met onderhandelen, hebben we ze ook in de KMS liefst mee aan tafel.”

Wat als de verzoening niet tot een akkoord leidt?

Hellemans: “Dan kan er alsnog een rechtszaak volgen. Die wordt dan door een andere rechter behandeld dan de rechter-verzoener. Dat garandeert de objectiviteit van de rechtbank. De poging tot verzoening speelt dan geen rol meer. De procedure staat weer helemaal op zichzelf. Maar we hopen natuurlijk dat verzoening wél werkt. Want vaak levert een wederzijds akkoord een beter gevoel op na afloop. Dat is een duidelijke trend. Mensen zijn meer tevreden met een gedragen akkoord. Het is rechthebbenden er niet altijd om te doen het onderste uit de kan te halen. Het is ook niet altijd nodig om een zaak helemaal uit te vlooien en te kijken wie juridisch aan het langste eind trekt. En dan kan verzoening zeker een oplossing zijn. Verzoening gaat verder dan het klassieke ‘ja of nee’, het gaat erom dat beide partijen met een goed gevoel hun dispuut kunnen afsluiten. Dat lukt vaak niet onderling, maar wel als er een neutrale partij mee aan tafel zit. Die rol wil de KMS spelen.”

De KMS is er enkel in Antwerpen. Wat met de andere rechtbanken?

Hellemans: “Bij alle arbeidsrechtbanken zoekt men manieren om de toegangsdrempel te verlagen. We hebben onze collega’s in de andere arrondissementen uiteraard ook geïnformeerd over ons initiatief. We houden hen op de hoogte van ons experiment. De komende maanden gaan we de KMS ook evalueren en bijsturen. Hopelijk krijgt ons model navolging in de andere arrondissementen. Maar de realiteit is voor elke arbeidsrechtbank anders. Iedereen zoekt eigen oplossingen met de middelen waarover ze beschikken.”