DIENSTVERLENING VOOR FREELANCERS KOMT OP SNELHEID

3792. Dat is het aantal dossiers dat United Freelancers al verwerkte. Daarmee doet de werking voor freelancers van het ACV het meer dan behoorlijk. Wat drie jaar geleden begon als een experiment is intussen uitgegroeid tot een stevige dienstverlenende poot.

Bart Lanckmans is sinds een half jaar één van de trekkers van de freelancerswerking. Hij werkte ruim 20 jaar in de financiële sector, maar stapte er bij het begin van de coronacrisis op. “We botsten als middenkader op een CEO die verzeilde in controlerend micromanagement. Dat was voor mij een zoveelste illustratie van een beleidskader dat uitgaat van wantrouwen, terwijl ik altijd uitging van vertrouwen tot het tegendeel bewezen is.”

Hij vertrok en belandde bij het ACV. “Ik zit nu aan de andere kant van de tafel,” lacht hij. Maar dat is geen wereld van verschil. “Ik heb altijd enorm geloofd in de kracht van sociaal overleg en goede akkoorden. Die zijn een win-win voor alle partijen. Als je zorgt dat de mensen die voor je werken het goed hebben, kom je daar op lange termijn altijd verder mee dan als je daar onvoldoende oog voor hebt. De kost van frustratie en demotivatie zie je niet in de boekhouding. Maar het kan je veel geld kosten.”

Veel blutsen, weinig builen

Vanuit die overtuiging komt hij nu op voor de belangen van de freelancers. “Die weten ons steeds beter te vinden. Want ook zij staan steeds meer onder druk. En ze zitten in een minder comfortabele positie dan werknemers, die wettelijk een stuk beter beschermd zijn. We zijn al enige tijd aan het werken aan degelijke afspraken in diverse sectoren. Veel freelancers worden in hun sector geconfronteerd met grote spelers die hun markt trachten in te palmen en hen minimaliseren tot ‘kleine onderaannemers’ die voor de groten werken. Het is vaak een soort platformwerk geworden, met sterke druk op de loon- en arbeidsvoorwaarden. Hun tarieven bepalen ze steeds minder zelf, maar worden door de grote spelers opgesteld. De koopkracht van die kleine zelfstandigen gaat stevig achteruit. Ook zij voelen de crisis.”

Neem nu de zelfstandige cameramensen. “De gouden jaren in de grote productiehuizen zijn al lang achter ons. En de freelancers in die sector merken nu dat hun factuur de voorbije tien jaar niet is veranderd. En onlangs werd ik gecontacteerd door een zelfstandige keukenplaatser. Die worden door hun opdrachtgevers steeds vaker betaald per opdracht, niet meer per uur. ‘De bluts met de buil’, zeggen die opdrachtgevers. Maar de freelancers merken toch dat het vooral blutsen zijn, en veel minder builen.”

Naaf en spaken

Andere sectoren waar Bart de voorbije periode mee kennismaakte zijn o.a. de zelfstandige loopbaanbegeleiders, journalisten, recruiters, kinesisten…

“En komend najaar volgt intens overleg in de sector van de podiumkunsten. Daar gaan we aan het werk rond minimumtarieven.” Gelukkig kan Bart tijdens die onderhandelingen ook steeds rekenen op vakbondssecretarissen die de sector opvolgen voor de werknemers. “Zij hebben enorm veel knowhow. Zij zijn ook voor het overleg over de freelancers een grote meerwaarde. Ik vergelijk het wel eens met een wiel. Ik ben de naaf, maar daarrond zitten de spaken. Dat zijn vakbondssecretarissen, militanten, onze studiedienst, de professionele dienstverleners van United Freelancers… Zonder al die spaken draait een wiel niet.”

Creativiteit

Collectieve afspraken maken met opdrachtgevers is geen sinecure. “Maar stap voor stap gaan we wel vooruit,” legt Bart uit. “In tegenstelling tot bij werknemers is er geen verplicht kader om afspraken te maken of af te dwingen. Dat geeft enerzijds meer ruimte om creatieve oplossingen uit te werken. De akkoorden en afspraken kunnen alle kanten op. Er is geen vast format.” Maar anderzijds hangt alles ook sterk af van de luisterbereidheid van de opdrachtgevers. “Het vergt eerst al heel wat tijd om vertrouwen te winnen en de opdrachtgevers te overtuigen om afspraken te maken. Maar het lukt wel. Zo praten we nu met de tolkenbureaus over een Charter voor Goede Praktijken. En in de mediawereld hebben we zelfs in een cao ook afspraken voor freelancers opgenomen. In de mate dat we erin slagen om in onze klassieke vakbondskernen ook freelancers te betrekken, kunnen we gemeenschappelijke belangen behartigen.”

 

“Als we erin slagen om in onze vakbondskernen ook freelancers te betrekken, kunnen we gemeenschappelijke belangen behartigen.”

 

 

Tegelijk is het ook niet altijd eenvoudig om vanuit individuele dossiers van freelancers tot collectieve afspraken te komen. “De terughoudendheid bij freelancers is daarvoor soms toch nog groot,” legt Bart uit. “Ze zijn soms nog bang om voor hun rechten op te komen. Want ze zijn veel minder beschermd. Bovendien zijn hun collega’s ook concurrenten. Dat maakt het niet makkelijk. Terwijl onze eerste realisaties aantonen dat collectieve actiebereidheid alle freelancers in een sector ten goede komt.”

Maatschappelijke fouten

Freelancers merken steeds vaker dat het loont om aan te sluiten bij United Freelancers. “Hun lidmaatschap is fiscaal aftrekbaar, dus de kostprijs is relatief,” lacht Bart. “En we kunnen echt wel wat betekenen. Ze kunnen ook kiezen voor een rechtsbijstandverzekering bij een verzekeraar, maar dat is toch anders. Een verzekeraar houdt zich strikt aan de polisvoorwaarden en komt liefst zo weinig mogelijk tussen. Als vakbond zijn wij niet op winst gericht, maar vooral op dienstverlening. Wij willen maatschappelijke fouten rechtzetten. En daar willen we ver in gaan. Da’s een andere benadering. Ze kunnen ook bij een beroepsvereniging aankloppen, maar daar ligt het toch altijd moeilijk als de ene ondernemer een conflict heeft met de andere. Dus ben je bij United Freelancers nog niet zo slecht af. Beschouw het als een solidaire verzekering, waarvan je hoopt dat je ze nooit nodig hebt, die je bovendien ook nog andere administratieve ondersteuning biedt.”

“We merken ook dat steeds meer werknemers door hun werkgever in de richting van freelance werk geduwd worden. Wij staan klaar om ze bij te staan bij die stap. We geven advies over wat de verschillen zijn tussen de statuten en vertellen waar ze op moeten letten bij de overstap naar het vrijere maar minder beschermde statuut. En ze kunnen nadien als ‘kleine zelfstandige’ natuurlijk blijven genieten van onze expertise en bijstand.”

Never Work Alone 2022 | Auteur: Jan Deceunynck | Foto: XXX