Cafetariaplannen, een moeilijk evenwicht
“Door erover te onderhandelen, hebben we nu zeggenschap”
Cafetariaplannen zijn aan de orde van de dag. In steeds meer bedrijven en organisaties worden steeds meer voordelen in flexibele pakketten gestoken voor steeds meer personeelsleden. Het is een fiscaal interessante manier om werknemers een extraatje te geven. Maar tegelijk heeft net dat fiscale voordeel een dubieus randje.
Cafetariaplannen leveren weinig op aan de schatkist. En ze dragen nog minder bij aan de sociale zekerheid, die zorgt voor jouw en mijn inkomen als we ziek zijn, werkloos worden of met pensioen gaan. En die sociale zekerheid staat er al zo magertjes bij. Ze hoeft echt niet op dieet.
Die dualiteit zorgt voor een moeilijke spreidstand bij personeelsvertegenwoordigers die door werkgevers (en collega’s) gevraagd worden om er akkoorden over te sluiten. Hieronder laten we personeelsvertegenwoordigers Marten Van Hoorn van Beobank en Patrick New van Siemens aan het woord.
Van Hoorn: “In 2019 stelde onze werkgever voor het eerst de vraag om een cao te sluiten over een cafetariaplan. In eerste instantie hebben we dat toen afgewezen. De redenen liggen voor de hand. Het systeem ondergraaft de sociale zekerheid, we willen het autoverkeer – er zaten ook afspraken over lease-auto’s in het pakket – niet stimuleren en er zitten toch ook wel wat onzekere kantjes aan voor de langere termijn. Want wat als een volgende regering plots een richting uit wil met de cafetariaplannen? En wat als je je job verliest of ernstig ziek wordt?”
Maar later gingen jullie toch overstag…
Van Hoorn: “Daar is heel wat over gediscuteerd. Maar in 2020 hebben we dan toch ingestemd. Het belangrijkste argument dat ons over de streep trok, is dat het ontbreken van een cafetariaplan onze werkgever met een serieus competitief nadeel opzadelde om personeel aan te trekken. Andere banken hadden wel cafetariaplannen. Het werd steeds moelijker om mensen aan te trekken. Sollicitanten bleken echt vragende partij. Door een akkoord te ondertekenen hebben we mee kunnen bepalen wat je in ruil voor je dertiende maand in het plan kan stoppen. Op vlak van mobiliteit gaat het om leasewagens en -fietsen, treinreizen in eerste klasse en parkeertickets. Daarnaast kan je kiezen voor bijvoorbeeld leasing van een pc of tablet of de financiering van je individuele pensioenpijler. Je kan zelfs een gift aan een goed doel doen.”
Bij Siemens hebben jullie niet ingestapt in het cafetariaplan. Hoe komt dat?
New: “Bij Siemens is het cafetariaplan ingevoerd via een eenzijdige policy door de werkgever. Daar is dus geen sociaal overleg aan ter pas gekomen. Nu ja, we zouden als vakbond anders ook niet getekend hebben. In de metaalsector, waar Siemens bij hoort, heeft het ACV principieel beslist om geen cafetariaplannen goed te keuren, omdat ze de sociale zekerheid te veel ondergraven. Ook onze werkgever drong aan op een cafetariaplan. Om dezelfde reden als bij Beobank: de aantrekkelijkheid voor sollicitanten. Maar op de werkvloer bleek de vraag heel beperkt. Dat blijkt ook uit de respons. Van de ongeveer 800 personeelsleden van Siemens zijn er op vandaag nog maar 50 ingestapt. Het populairst waren de auto en de tablets. Nogal wat collega’s kozen voor een alternatieve financiering van het bedrag dat ze voordien verplicht moesten bijdragen voor hun leasewagen. Een paar andere collega’s kozen voor betaling van de derde pensioenpijler of extra verlofdagen. De fietslease is bij ons niet heel populair.”
Kan iedereen in het plan stappen?
New: “Bijna iedereen. Een aantal groepen vallen erbuiten, zoals stagiaires en expats. Maar verder kan iedereen intekenen.”
Van Hoorn: “Bij Beobank staat het plan open voor alle personeelsleden. Je kan voordelen opnemen ten belope van je dertiende maand, inclusief de werkgeversbijdrage. Er was ook sprake van om bonussen in het plan te stoppen. Maar dat hebben we afgehouden. Want als je bonus lichter uitvalt of als er geen uitgekeerd wordt, zou je zelf moeten bijbetalen of een stuk loon opofferen. Dat kon voor ons niet. Een ander discussiepunt is dat de werkgever er soms dingen wil uithalen, die niet heel populair zijn. Maar dat is natuurlijk lastig voor wie wél daarvoor koos. Omdat we het plan mee onderhandeld hebben, hebben we over die aspecten nu zeggenschap.”
Wat zit er bij Siemens in het plan?
New: “Bij Siemens gaat het plan een stuk verder. Werknemers kunnen tot 10% van hun maandloon inruilen. Dat is een pak meer dan we in andere bedrijven zien. Het plan heeft dan ook een serieuze impact op bijvoorbeeld je dertiende maand en je vakantiegeld. En ook op langere termijn heeft het cafetariaplan gevolgen. Je ‘nieuwe’ loon, dus na aftrek van wat je hebt ingeruild, geldt als basis voor je latere pensioen, SWT, ziekte-uitkering… En het stuk dat je inruilt wordt niet meer geïndexeerd. Ik denk dat nogal wat collega’s op die nadelen zijn afgeknapt. Voor wie een variabel loon heeft, is de berekening complexer. Niet in het minst ook omdat het openstaande bedrag dat je op het einde van het jaar inruilt, anders belast wordt.”
Hoe stond ‘de werkvloer’ tegenover jullie keuze?
Van Hoorn: “Het was vooral belangrijk om de personeelsgroep goed te informeren over onze keuzes. We hebben in alle openheid alle kanten van het verhaal toegelicht en dan iedereen de keuze gelaten om al dan niet in te stappen. Dat werd wel geapprecieerd. Zowat de helft van onze collega’s is dan in het plan gestapt. Maar dat wil niet zeggen dat ze er ook daadwerkelijk gebruik van maken. Zelf ben ik er ook ingestapt, maar heb ik nog geen gebruik gemaakt van de mogelijkheden. Ze lijken me persoonlijk niet voldoende interessant. Ik woon in Nederland. Daar heb ik privé een wagen geleased. En dat is interessanter. Zo zijn er nog wel wat collega’s die principieel zijn ingestapt, maar nog de kat uit de boom kijken of na wat cijferwerk besluiten om toch geen voordelen op te nemen. Nee, een cafetariaplan is niet altijd en voor iedereen even interessant.”
New: “Ook wij hebben in alle openheid over het plan gecommuniceerd. We hebben informatie gegeven over wat het plan inhield, maar ook de negatieve punten aangehaald. En blijkbaar zijn veel collega’s ons daarin gevolgd.”
Never Work Alone 2024 | Auteur: Jan Deceunynck | Foto: Shutterstock