STEEDS MEER HOGERE PROFIELEN KLOPPEN AAN BIJ LOOPBAANCENTRUM

“Toen ik maandag mijn mailbox opende, heb ik hem meteen terug dicht gegooid en me ziek gemeld.” Of: “Het werk bleef maar door mijn hoofd spoken. Dag en nacht, in de week en in het weekend, tijdens mijn vakantie…”

Ik weet niet hoe het bij jou zit, maar zelf hoor ik steeds meer vrienden en collega’s die het niet meer trekken. Het woord burn-out wordt niet altijd gebruikt, maar de verhalen liegen er niet om. En ook de werkbaarheidsmonitor van de Vlaamse overheid bevestigt dat het de foute kant opgaat met het welbevinden op het werk. In 2020 zakten de cijfers over werkbaar werk voor het eerst onder de 50%.

Ook de loopbaancoaches van het ACV zien het aantal vragen rond mentale gezondheid op het werk toenemen. Wij polsten bij hen naar de oorzaken van de ongezonde trend. En naar hoe je je kan wapenen.

Oorzaken

Het zal niet verbazen dat werkdruk een veel aangehaalde oorzaak is. De lat die steeds wat hoger komt te liggen. En dat leidt soms naar extreme situaties. Zo klopte bij loopbaancoach Annelies Dousy een man aan die in zijn bedrijf als enige commercieel verantwoordelijke overbleef, met klanten van Amerika tot Azië. “Door de tijdverschillen in dat brede gebied had hij nooit rust. Hij was mondiaal en continu beschikbaar. Er was altijd wel ergens een klant wakker. De druk was enorm. Maar de man was zo gepassioneerd door zijn vak dat hij niet wilde stoppen. Hij bleef doorgaan tot hij niet meer kon. En zelfs langer. Want drie dagen na een operatie lag hij in zijn ziekbed al opnieuw te bellen.”

En daarmee zijn we meteen bij een andere oorzaak beland: werknemers die onderuit gaan, zijn vaak ‘ideale werknemers’, legt loopbaancoach Saskia De Bondt uit. “Gedreven. Perfectionistisch. Loyaal. Verantwoordelijk. Gedreven. Empathisch. Geliefd. Ze willen nooit ‘nee’ zeggen. Ze zien altijd wel een reden om ‘ja’ te antwoorden: ze willen niemand ontgoochelen, ze willen er niemand anders mee lastig vallen, ze willen er zeker van zijn dat het goed gedaan is… Terwijl je natuurlijk best ook wel ‘nee’ mag zeggen. Je mag zeggen dat je iets niet wil doen, dat iets niet bij jouw takenpakket hoort. Je mag ook dingen delegeren. En ook als leidinggevende ben je niet verantwoordelijk voor alles en iedereen.”

“Het is belangrijk om een bedrijf te zoeken dat past bij wat jij nodig hebt”

Een andere oorzaak is een mismatch tussen de organisatie en de werknemer. “Er zijn geen goede en slechte bedrijfsculturen,” legt Annelies uit. “Er zijn altijd voor- en nadelen.” En ze vertelt dat ze al leidinggevenden coachte die bezweken onder te veel structuur, maar even goed kaderleden die het niet uithielden door een gebrek aan duidelijkheid. Zo was er een man in een familiaal bouwbedrijf, die overstag ging toen het bedrijf werd overgenomen en de gemoedelijke sfeer omsloeg. Maar ze coachte ook leidinggevenden die net nood hadden aan een strakke structuur.

“Het is belangrijk om een bedrijf te zoeken dat past bij wat jij nodig hebt,” legt Saskia uit. “Er is niks mis met goed screenen van de bedrijven waar je solliciteert. Je mag in het sollicitatieproces goed doorvragen naar de aard van de onderneming, de bedrijfscultuur, de precieze job die je mag verwachten, je verantwoordelijkheden. Misschien kan je al met een paar toekomstige collega’s spreken of een dagje proefdraaien. Dat is allemaal beter dan in een bedrijf belanden dat niet bij je past.”

Nee zeggen mag

Dat brengt ons bij de vraag hoe je het gezond houdt. Voorkomen is altijd beter dan genezen, blijkt ook hier. Open communicatie en duidelijke afspraken over grenzen zijn belangrijk. En daar blijkt het schoentje wel eens te wringen. “Gedreven werknemers gaan ervan uit dat alles bij hun taak hoort. Maar als je dan vraagt of ze dat al eens nagevraagd hebben, blijkt dat ze er nog met niemand over hebben gesproken. Hooguit tussen neus en lippen vermeld, zonder er al te diep op door te gaan. Of ze gaan ervan uit dat hun omgeving het toch al wel eens gemerkt zal hebben. Maar dat is dus vaak niet zo.”

Ook voldoende tijd nemen voor ontspanning is belangrijk. “Vaak horen we van mensen dat ze geen tijd meer hebben voor hun hobby’s. Nochtans zijn die net essentieel om niet onderuit te gaan,” legt Annelies uit. “Als je merkt dat je geen tijd of zin meer hebt in je hobby’s, is dat een belangrijk signaal. Als je daar geen rekening mee houdt, krijg je achteraf de rekening gepresenteerd.”

Tijd helpt

Als het toch fout loopt blijkt ‘tijd’ de beste remedie. “Ik kreeg ooit een manager over de vloer die tegen de week erna terug in orde wilde zijn. Maar zo werkt het helaas niet,” legt Saskia uit. “Herstellen kost tijd. Anders ben je klaar voor de volgende crash.” Maar dat blijkt niet altijd eenvoudig. “Nogal wat werknemers, zeker met hogere functies of een ruime verantwoordelijkheid, voelen zich schuldig voor hun ziek zijn. Of ze zien vooral hun eigen aandeel in de crash. Hun zelfvertrouwen heeft vaak een stevig deuk opgelopen. Wat ik vaak hoor is dat ze niet kunnen stoppen met piekeren, dat ze in steeds dezelfde rondjes blijven draaien.”

“Herstellen kost tijd. Anders ben je klaar voor de volgende crash.”

De ACV loopbaancoaches staan dan klaar om je te helpen. “Samen doorbreken we die cirkel. We luisteren naar hun verhaal en houden een spiegel voor. Door afstand te nemen van de dagelijkse rush en even stil te staan, zien mensen meestal al snel waar het probleem zit.” En vanaf dat punt kan je dan beginnen werken aan stapsgewijze oplossingen. Dat is een zoektocht naar wat je wil en zoekt in een job. Of wat je vooral niét wil. Wat geeft je energie? Wat zuigt alle voldoening uit je job? Hoe krijg je dat in balans? Wat is je eigen aandeel in het verhaal? Waar heb je vat op? Maar waar zit ook het aandeel van anderen of van de organisatie waar je werkt?

“Veranderen van job is niet altijd de juiste of enige oplossing,” legt Annelies uit. “Soms kan je ook binnen je job wat herschikken, betere afspraken maken over je takenpakket, duidelijkheid scheppen… Maar soms is veranderen van job of functie natuurlijk wel de enige weg. Dat blijkt dan wel aan het einde van het hersteltraject dat we doorlopen. Samen stellen we een persoonlijk actieplan op met opties voor de toekomst.”

Zit je zelf met vragen over de werkbaarheid van je job? Wil je meer weten over de aanpak van het ACV Centrum voor Loopbaanontwikkeling? Aarzel da niet om het te contacteren. Je vindt alle info op www.loopbaanontwikkeling.be.