ARBEIDSDEAL WIL RECHT OP DECONNECTIE DOORDRUKKEN

Sinds de arbeidsdeal is deconnectie of het recht op onbereikbaarheid meer dan ooit voorwerp van gesprek. En dat is terecht, vindt Elfi Baillien, hoofddocent psychosociale risico’s en digitaal welzijn van de KU Leuven. “De mens werkt als een batterij en moet geregeld terug opgeladen worden. Hoe gepassioneerd je ook met je job bezig bent, er is een grens aan je energiepeil.”

Hoe belangrijk is deconnectie?

Baillien: Heel belangrijk. De werkbaarheidsmonitor van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen geeft aan dat het met de werkdruk niet de goede kant opgaat. Tussen 2016 en 2019 stegen de indicatoren voor zowel stress, work-life conflicten, werkdruk, emotionele belasting en overwerk. Meer dan de helft van de werknemers gaf in 2019 aan last te hebben van problematische of acuut problematische stress en werkdruk. Dat was nog voor de pandemie. De komst van het hybride werken zorgde sindsdien nog voor bijkomende verwarring. Hoe pak ik het aan? Hoe organiseer ik me? Deconnectie is daarin zeer belangrijk.

Vraag is dan natuurlijk hoe je dat doet. De technologie maakt het niet eenvoudig om jezelf los te koppelen van het werk.

Baillien: De technologie heeft voor- en nadelen. Ze geeft werknemers meer regelmogelijkheden. Maar tegelijk is het werk er altijd en overal. Er is een soort boundary blur. De grenzen vervagen. Vroeger was je, zodra je weg was van kantoor, ook weg van je werk. Nu ben je vaak tegelijkertijd werknemer, ouder, partner… Always on zijn, kan zeer storend zijn. Er is veel makkelijker interferentie tussen de verschillende rollen, waardoor je op piekmomenten het gevoel krijgt dat je geen enkele rol nog echt goed vervult. Ongetwijfeld hebben heel wat lezers al wel eens de aardappelen laten overkoken toen ze nog snel een mailtje aan het beantwoorden waren. Omdat het werk nooit stopt, blijf je ook langer aan stressoren blootgesteld. Dat werkt uitputtend, zelfs voor de meest gepassioneerde werknemer.

“Constante stress is uitputtend, zelfs voor de meest gepassioneerde werknemer”

Hoe hou je dat in balans?

Baillien: Deconnectie betekent niet dat je in één keer alles moet uitzetten. Dat werkt niet. Het komt erop neer limieten te zetten op je werk. Je kan bv. je mail of Whatsapp muten om ervoor te zorgen dat werkboodschappen niet meer binnenkomen. Je kan meldingen uitzetten. Je kan je schermtijd tijdens bepaalde uren blokkeren. Er zijn digitale tools die je daarbij helpen. Zelf gebruik ik een focus-tool op mijn iPhone. Die filtert weg wat ik op bepaalde momenten niet wil zien of horen. Werkgevers kunnen daar een rol in spelen, want niet iedereen kent de technologische mogelijkheden om te deconnecteren.

Maar wat als je werkgever wil dat je bereikbaar bent of je zo overlaadt met werk dat je niet anders kan dan ’s avonds je mails verwerken?

Baillien: Dan moet iemand ze wijzen op hun verantwoordelijkheid. Werkgevers zijn de primaire verantwoordelijke voor werkbaar werk. Zij moeten ervoor zorgen dat de work-life balans in orde blijft, dat de werkdruk binnen de perken blijft, dat het stressniveau onder controle is… De basisvraag is altijd waarom werknemers blijven overwerken. Als dat aan de workload ligt, is het aan de werkgever om in te grijpen. Maar zelfs als een werknemer ervoor ‘kiest’ om te veel te werken, blijft de werkgever verantwoordelijk voor werkbaar werk en grenzen aan de werktijd.

Dat is niet eenvoudig. Werknemers willen niet bij het handje genomen worden.

Baillien: Strikte afspraken maken is niet altijd makkelijk. Hoe diverser de groep, hoe moeilijker. Want voor iedereen liggen de mogelijkheden en noden anders. Een moeder van jonge kinderen zoekt een andere balans dan een jongere of oudere werknemer. Maar als werkgever kan je wel sensibiliseren. Je kan omkaderende afspraken maken over werktijd of op tijd zeggen dat het genoeg is geweest.

Welke rol kunnen vakbonden spelen in dit verhaal?

Baillien: Ten eerste kunnen zij rond dit thema sensibiliseren. Ze kunnen werknemers helpen in hoe los te komen van het werk en hen vertellen dat het ok of zelfs nodig is om het werk los te laten. Ten tweede kunnen ze blijvend de werkgever op zijn verantwoordelijkheid wijzen. Werkbaar werk is zijn verantwoordelijkheid. Het is aan de werkgever om op te letten met werkdruk en overbelasting. Vakbonden zijn belangrijk om dit aan te kaarten.